Vitamines zijn heel specifieke stofjes die we in kleine hoeveelheden nodig hebben voor een goede gezondheid. Een tekort aan vitamine leidt na verloop van tijd tot vermoeidheid en ziektes. Wat doen die vitamines eigenlijk?

Een voedingsproduct is 'vers' als het lijkt alsof het een dag eerder is geoogst, geslacht, gemolken, geplukt of gevangen. Dat 'lijkt alsof' is belangrijk, want vaak is dat helemaal niet echt het geval.

'Wat zal ik nu weer eens klaarmaken', verzucht menig moeder of vader, vooral als de kinderen (lang) niet alles lusten. Probeer eens één van de 'vergeten groenten'. Garantie op succes is er niet, maar de verrassing is het proberen waard.

Elke maand ongeveer twee weken ziek waren de kinderen die werden gezien door kinderarts Ellen van de Gaag. Een duidelijke oorzaak was er niet. De kinderarts sprak met de ouders en samen lieten ze de kinderen veel meer groene groenten eten, net als volle melk, roomboter en wat rundvlees. En kijk eens aan: een half jaar later waren ze nog maar vijf dagen per maand ziek of snotterig.

Groenten zijn meestal groen, en voor veel kinderen is dat het signaal om te denken: 'vies'. Dat is jammer, en lastig. Want in groenten zitten veel vitaminen en andere nuttige stoffen. Sterker nog: zonder groente kun je nauwelijks gezond eten.

Kool, in allerlei soorten, is behoorlijk gezond. En lekker klaar te maken. Ook voor het milieu zijn koolsoorten gezond: ze vergen relatief weinig gif, geen verwarmde kassen, en sommige zijn goed tot ver in de winter te bewaren.

Zonder planten geen voedsel. Vlees kan ook alleen omdat dieren planten eten. Planten groeien 'vanzelf', uit zonlicht, water en voedingsstoffen in de grond. Dat levert ons een grote rijkdom op: aardappelen, groenten, fruit, granen, olie, bieten en knollen, erwten en bonen. En bloemen en frisse lucht.

"Ja hoor, ik eet dagelijks minimaal 250 gram groente", antwoordde een kwart van de ondervraagde personen aan PanelWizard. En nog eens bijna de helft zei toch wel drie tot zes dagen per week die aanbevolen hoeveelheid te consumeren. Maar groter onderzoek wijst uit dat we gemiddeld niet verder komen dan ruim de helft daarvan: 131 gram per dag. Dit geeft wel aan dat onderzoek naar eetgedrag niet altijd even betrouwbaar is.

Meer groente en minder vlees eten is hartstikke gezond, dat is al lang bekend. Maar in de praktijk is het lastig om die overstap te maken, wordt vaak gezegd. Dat is een misvatting, leert onderzoek: minder vlees en vooral meer groente eten blijkt helemaal niet zo moeilijk als de kok of keukenprins het een beetje slim aanpakt. Consumenten vinden het vaak nog lekkerder ook.

(klik erop voor grotere weergave)Slechts weinig mensen eten echt gezond. In Nederland en alle landen om ons heen eten verreweg de meeste mensen minder groente en fruit dan goed is en juist meer vlees en zoete snoeperij. Kijken we naar verschillen tussen mannen en vrouwen, dan zijn het vooral de mannen die het kennelijk weinig kan schelen wat ze allemaal in hun lijf proppen. Vooral de hoeveelheden bier, frisdrank en vlees vallen dan op.

Groente en fruit uit eigen moestuin zijn het allerlekkerst. Want je weet zeker dat ze met liefde zijn geteeld. En je weet ook zeker dat er geen gif op zit als het er zelf niet op gespoten hebt.

Dat groente eten een feest kan zijn bewijst onder meer de Franse topkok Alain Passard. Hij gooide enkele jaren geleden zijn 3-sterrenrestaurant radicaal om: vlees eruit. Al zegt hij zelf: 'Ik ben niet gestopt met vlees, maar begonnen met groente.' Wie het wil proeven moet er wel voor naar Parijs toe. Of kijk op de site van zijn restaurant l'Arpège.

Kies vooral voor groente en fruit in plaats brood en granen - dat kenmerkt de nieuwe officiële richtlijnen voor goede voeding in Canada. Ook is er een switch naar meer plantaardige voeding en minder vlees en zuivel. Niet verrassend dat de vee- en zuivelindustrie al sputterde 'dat dit de industrie kan schaden'. De oude richtlijnen dateren van 2007.

Nieuwe groenterassen, verkregen via klassieke veredeling, kunnen niet meer worden ‘beveiligd’ met een octrooi. Bescherming via het traditionele kwekersrecht is wel mogelijk. Aldus heeft het Europees Octrooi Bureau bepaald. Dit is gunstig voor de ontwikkeling van nieuwe groenterassen, omdat een octrooi op een ras betekent dat het verboden is om daar verder mee te kweken, tenzij er een fiks bedrag wordt betaald.

Een zware maaltijd geeft gewoonlijk een ‘vol gevoel’ - en dat klopt meestal. Maar ook een bescheiden maaltje, met weinig calorieën, kan zo’n gevoel veroorzaken. Helaas geldt dat omgekeerd net zo: na het eten of drinken van veel calorieën kun je al snel weer een hongergevoel hebben. Het vergt ‘effe goed nadenken’ om de juiste balans in je buik te vinden.

Gezond eten en de nodige beweging, kunnen helpen voorkomen dat ziektes als diabetes, obesitas, reuma en maag-darm-leveraandoeningen ontstaan. Dit inzicht is al lang bekend natuurlijk, maar er zijn gestaag meer artsen en gezondheidscentra die hier ook naar handelen. Zij schrijven geen pillen meer voor, maar geven advies waarmee de ‘patiënt’ echt gezond wordt én blijft.

Fruit eten is gezond, punt uit. Maar er zitten wel caloriën in, suikers vooral. Dat verschilt nogal per soort fruit. Verreweg het ‘vetste’ fruit is avocado. Per portie zit daar 170 kcal in. Het minst calorierijk is citroen (brr), gevolgd door passievrucht, abrikozen en lychees met elk 20 kcal per portie. Twee keer een top-10 met veel en weinig calorieën in fruit vind je bij Gezondheidsnet.

In enkele tientallen steden en dorpen verkopen boeren direct aan consumenten hun voedingswaren, meestal puur biologisch. Gewoonlijk zijn die markten er elke week, soms vaker, soms minder vaak.
Een actueel overzicht van alle boerenmarkten vind je bij puuruiteten.

Nu er al tientallen hectares tomaten en andere vruchtgroenten worden gekweekt onder led-licht, is er een proef gestart met de winterteelt van aardbeien onder kunstlicht. De eerste tests wijzen erop dat die aardbeien net zo zoet smaken als de ‘zomerkoninkjes’ die zijn afgerijpt onder de zon.

Elke keer weer steekt een hype over voeding de kop op. Ging het eerder over tarwegras, brood, superfoods of gluten, nu staan kokosvet of selderijsap weer centraal. Diëtist Jonathan Klaassen verwonderde zich over de massale klakkeloze navolging van zo veel nieuwe 'voorschriften' en schreef er met zijn uitgebreide kennis en gezonde verstand een boek over: 'Voedsel voor de geest'. Zijn boodschap: wees zelf de baas over je buik én over je geest – dát is nodig voor een gezond leven.

Voor baby's is het heel gezond om al vrij snel kennis te maken met 'hapjes', vast voedsel dus. Dat kan al vanaf dat ze vier maanden oud zijn. 'Dan staat een kind open voor nieuwe smaken. Na het eerste jaar wordt dat al minder', meent Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid. Hapjes lijken ook te beschermen tegen het ontstaan van allergieën, zegt hij in een artikel op Gezondheidsnet.