Chips zijn nooit gezond, ook niet in kleinere hoeveelheden

In de huidige schoolkantine bepaalt niet het soort product, maar vooral de hoeveelheid calorieën of iets gezond is. Zakjes chips en snoep staan daarom in kleinere verpakkingen in de snackautomaat op ooghoogte, naast de snackkomkommers en snoeptomaatjes. Tegelijkertijd wordt kinderen geleerd dat alles wat op ooghoogte staat gezonder is. Die boodschap verwart; chips zijn niet gezond – ook niet als het een kleine portie van 110 kilocalorieën (kcal) is.

Scholen spannen zich steeds vaker in voor een gezonder assortiment en leggen gezondere keuzes goed in het zicht – dus de bruine broodjes vooraan en fruit bij de kassa. Maar doorgaans hebben die scholen ook snack- en frisdrankautomaten. Die worden dan ook ‘gezonder’ ingericht. Maar daar gaat het mis. Bij die inrichting staren we ons blind op de hoeveelheid kilocalorieën die een product bevat en kijken we te weinig naar het product zelf. Zo wordt bij een zakje chips van 110 kcal en een zakje rozijnen-notenmix van 182 kcal toch het zakje chips de betere keuze, omdat er in dat zakje ongezouten rozijnen-notenmix (veertig gram, waarvan zestig procent rozijnen) vier gram méér rozijnen zit dan past binnen de Schijf van Vijf. Doordat er vier gram teveel rozijnen in zit, wordt er alleen nog maar gekeken naar het aantal kilocalorieën. Het gevolg is dat het zakje rozijnen-notenmix uit het zicht komt te liggen tussen de ongezondere producten, en de zakjes chips juist op ooghoogte naast de snackkomkommers en snoeptomaatjes.

Zo leren we kinderen onbedoeld dat als je de portie maar klein genoeg maakt, het wél gezond wordt. En dat je dus ook prima elke dag chips en snoep kunt eten, als je het maar in kleine hoeveelheden doet.

Tot januari 2020 blijft in kantines het zogeheten 110 kcal-criterium van het Voedingscentrum van kracht (er wordt alleen naar het aantal kcal gekeken en niet naar de hoeveelheden vet, zout en suiker). Daarna gelden nieuwe criteria. Porties moeten kleiner zijn dan 75 kcal én een maximum gehalte aan verzadigd vet en zout per portie hebben.

Lees ook: RIVM: ‘Maatregelen om ongezonde leefstijl aan te pakken onvoldoende’

Het gevolg: de porties zullen nog verder worden aangepast, tot een formaat met een aantal kilocalorieën dat wel mag. En meer terrein voor nieuwe, zogenaamd gezonde snacks, zoals chips op basis van gepofte mais, met natuurlijke aroma’s, of snoep van honderd procent fruit in de automaat. Maar chips blijft chips en snoep blijft snoep, óók als die winegums of zure matten gemaakt zijn van honderd procent fruit. Fruitsuiker is immers ook nog steeds gewoon suiker. Op deze manier leren kinderen nog steeds niet dat het ongezond is om elke dag te snacken of te snoepen.

Tegelijkertijd snappen we dat je als school de kinderen niet wilt verliezen aan supermarkten of snackkarren en dat het nog steeds beter is om een klein zakje snoep leeg te eten, dan een grote zak.

Laten we de inspanningen om scholen steeds gezonder te maken dus vooral voortzetten. Maar kunnen we ophouden met chips en snoep als gezond te labellen? Ook als die winegums of die chips gemaakt zijn uit honderd procent pure, natuurlijke ingrediënten? En mogen dan ook alleen de écht gezonde producten – die uit de Schijf van Vijf – op ooghoogte worden geplaatst en de ongezonde snacks gewoon onderin? Kortom: zullen we ongezond weer bijzonder maken, en gezond gewoon normaal?