Wie zorgen er echt voor onze voeding?

Ruim een week geleden werd er opeens een bod gedaan op ‘ons nationale’ voedings- en wasmiddelenconcern Unilever. Het bod kwam van concurrent Kraft-Heinz; dat is wel veel kleiner dan Unilever, maar in handen van financiële aasgieren. Drie dagen later werd het (geweigerde) bod alweer ingetrokken. Maar de schade was al geleden: Unilever liet aan zijn verlekkerde aandeelhouders weten voortaan te zorgen voor méér winst. Waar moet die winst vandaan komen?

Duurzame Unilever niet duur genoeg

Unilever had zich de laatste jaren juist ontwikkeld tot een witte raaf: het had duurzaamheid en gezondheid hoog in het vaandel staan en maakte daar serieus werk van. De hoogste baas bij het concern, Paul Polman, had een- en andermaal verzekerd dat hij écht wilde werken aan gezond voedsel in een gezonde wereld. Dáár wilde hij voor kiezen, niet voor financiële kortetermijnbelangen.

Pats boem! Opeens laat het concern weten dat het nu tóch wil zorgen voor meer winst op behoorlijk korte termijn.

Het bestaansrecht van Unilever

Nu staat dus scherp afgetekend de vraag: wat is het bestaansrecht van Unilever? Is dat de positie die het inneemt op de markt om consumenten op verantwoorde wijze te voorzien van voedingsmiddelen (en wasmiddelen voor lijf en goed)? Of is dat: van aandeelhoudersgeld méér geld maken, toevallig door het produceren en verkopen van voedings- en wasmiddelen? Het bedrijf lijkt voor dit laatste te kiezen.

Boycotten en omarmen

Het zou eigenlijk best goed zijn als consumenten nu massaal bijvoorbeeld twee weken lang helemaal niks meer van Unilever zouden kopen. Om te laten weten dat de nieuwe koers (meer winst) onjuist is. En zodra Unilever laat weten voort te gaan op zijn echt duurzame weg: juist alles kopen van Unilever. Dus eerst boycotten, dan omarmen.

Kies voor verse producten

Voor zo’n actie zullen te weinig consumenten warm lopen – daar zijn de producten van Unilever niet belangrijk genoeg voor. Want zijn al die producten van Knorr, Unox, Cup a soup, Lipton, Calvé, Ben & Jerry’s, Ola, Conimex of het zunige Zeeuws Meisje onontbeerlijk voor een gezond voedingspatroon? Nou nee. Alternatieven genoeg. En voor echt gezond voedsel moeten we helemaal niet bij Unilever zijn, maar bij een ander Rotterdams (nou ja, Barendrechts) concern: de Greenery (groenteveiling), leverancier van dagverse groente van eigen bodem.

Knutselvoedsel

‘Hoe meer de voedselindustrie aan je voedsel knutselt, des te ongezonder het gemiddeld wordt’, zo liet arts en hoogleraar Ivan Wolfers twee dagen geleden nog per tweet weten. Hij baseerde zich daarbij op een wetenschappelijke publicatie.
Diezelfde dag wees obesitasprofessor Jaap Seidell erop dat eskimo’s ziek werden nadat zij traditionele voedingsgewoonten verruilden voor westers ultra-bewerkt gemaksvoedsel. Zij konden kennelijk beter ijsberenvlees eten dan een Magnum of ander Ola-ijs.

‘Strategisch belang’

De plotseling koeswijziging van Unilever maakt overigens veel los. In de Volkskrant betoogde nota bene Navo-deskundige Elmar Hellendoorn dat Unilever een strategisch belang van Nederland dient. Maar hij vindt vooral dat niet Amerikaanse aasgieren, maar wij zélf centjes moeten kunnen verdienen met Unilever. In diezelfde krant pleitten enkele grootaandeelhouders (pensioenfondsen) ervoor om juist vast te houden aan de duurzame langeretermijnstrategie.
Misschien toch goed als ook consumenten van zich laten horen.

Durf te kiezen

Soep- en worstfabrikant Unox (van Unilever) durfde te kiezen voor een ‘natuurlijk tegenspeler’: de Vegetarische Slager. Voor die slager, een zeer innovatieve en expansieve ondernemer uit de alternatieve hoek, geldt hetzelfde. Samen brengen zij ‘vegetarische gehacktballetjes’ (let op de spelling) op de markt. Een mooi verbond tussen groot en klein, tussen gevestigd en opkomend, en ook tussen grootkapitaal en gezond eten.

Minder overgewicht bij kinderen Amsterdam

Het aantal te dikke kinderen in Amsterdam daalt. In 2015 (de meest recente cijfers) bedroeg de daling 12%. Weliswaar kent Amsterdam nog altijd méér te zware kinderen dan het landelijk gemiddelde (18,5% tegen 12%), maar het tij is gekeerd. Aldus meldt Het Parool.

De kentering is een gevolg van een brede en stevige aanpak van de gemeente. Die sloot zich aan bij de Alliante Stop Kindermarketing. Dat was tegen het zere been van de ideologie van ‘vrije keuze voor consumenten’ die het bedrijfsleven bepleit. Ook de VVD-wethouder Eric van der Burg ging tegen zijn partijlijn in. Hij ontwikkelde in 2013 de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht – en lijkt daarmee nu succes te boeken.

Lekker is dat: suiker bij de vis

Is dat lekker: suiker bij de vis? Geen zinnig mens haalt dat in zijn hoofd, maar fabrikanten van visproducten doen het toch: suiker erbij. Zoiets doen ze overigens alleen als na onderzoek is gebleken dat ‘wij’ dat lekker vinden.

Foodwatch stelde na onderzoek vast dat er aan heel veel producten suiker is toegevoegd, en trekt daarover aan de bel. Met smaak heeft dat niets van doen, maar wel met gezondheid. Want een te hoge inname van suiker draagt bij aan suikerziekte. Volgens Foodwatch komen er in Nederland elke week ruim duizend nieuwe gevallen van diabetes type 2 (de vermijdbare variant van suikerziekte) bij.
Om de volksgezondheid te bewaken, startte Foodwatch een mailcampagne, gericht aan het ministerie van Volksgezondheid. Wie wil, kan helpen bepleiten om het overdadige suikerstrooien tegen te gaan.

Resultaat Nationale Voedseltop

‘De Nederlanders’ moeten gezonder gaan eten, vindt de overheid. De maatregel die daartoe het meeste effect zou hebben (gewoon van de markt weren van producten die evident ongezond zijn, want veel te zout, zoet of vet) wil deze overheid niet nemen, en daarom worden consumenten en fabrikanten ‘uitgedaagd’ om te komen tot gezonder gedrag.

Daarom was er op 26 januari dit jaar de Nationale Voedseltop, met veel ministers. Precies vier weken later stuurde Martijn van Dam, staatssecretatis van EZ (Landbouw) de resultaten daarvan naar de Tweede Kamer. Zijn brief (of download pdf) bevat 40 concrete initiatieven.

De Chinese voedselpiram… eh, -pagode

In Nederland kennen we, naast de beroemde Schijf van Vijf, ook diverse voedselpiramides en een voedselzandloper. Ook in andere landen bestaan zulke schijven of piramides, of gestyleerde borden met producten. Leuk om te zien is dat Chinezen het op hun eigen manier doen: met een voedselpagode.

Kijktips voor de komende week:

Very special old biertje - Aflevering van 'Leven in de brouwerij', over stadsbieren. ma. 27 feb. 20:25 uur, NPO 2.
Koken als cultuurreis  - Koken als 'breekijzer' voor toegang tot andere culturen wo.1 mrt. 19:20 uur, NPO 2.
Melk, wat kost dat? - 'Keuringsdienst van Waarde' over enorme prijsverschillen in melk. do. 2 mrt. 20:30 uur NPO 3.