Eiwitten zijn een van de drie hoofdbestanddelen waaruit al ons voedsel bestaat; de andere twee zijn vetten en koolhydraten. Eiwitten (ook wel proteïnen genoemd) zijn bij uitstek de bouwstoffen voor ons lichaam. Alle onderdelen van ons lijf bevatten eiwitten.
Eiwitten bestaan er in vele duizenden soorten. Maar ze zijn allemaal opgebouwd uit 20 basiselementen: de aminozuren. De eiwitten die wij eten, breekt ons lichaam af tot afzonderlijke aminozuren en nog kleinere deeltjes. Daaruit bouwt het lichaam dan weer de aminozuren en eiwitten op die we nodig hebben voor groei en onderhoud.
Acht aminozuren kan ons lichaam niet zelf aanmaken. Die moeten we dus eten. Wie te weinig binnenkrijgt van één van deze zogeheten essentiële aminozuren, kan een gebreksziekte krijgen. Dit komt eigenlijk alleen voor in landen met hongersnood óf bij mensen die zichzelf ernstig verwaarlozen; het is ook een risico voor strenge vegetariërs en veganisten.
Bijzondere eiwitten: hormonen
Bijna alle zachte delen van ons lichaam bestaan grotendeels uit eiwitten, aangevuld met vetten, water en overige zaken. Hormonen zijn ook eiwitten, en wel met een heel specifieke functie - ze brengen in het lichaam als het ware boodschappen over. Heel bekend zijn de boodschappen van de geslachts- of verliefdheidshormonen. Het hormoon adrenaline geeft als boodschap: 'maak snel energie vrij in de spieren, denk niet na, maar vecht of vlucht'.
Enzymen
Enzymen zijn ook heel bijzondere eiwitten: ze bouwen eiwitten op of breken ze af. Toegevoegd aan waspoeder breken enzymen ook eiwit af: bloed- of spermavlekken en andere eiwitvlekken.
Stank
Biochemisch gezien zijn eiwitten ingewikkelder dan vetten of koolhydraten. De laatste twee bestaan vrijwel uitsluitend uit de elementen koolstof, zuurstof en waterstof. Eiwitten bevatten ook stikstof en zwavel en die stoffen zorgen voornamelijk voor de stank van rottend vlees of ei.
• Hoeveel eiwit (vlees) eten is voldoende?
Voor normaal onderhoud en gebruik van het lichaam geldt de vuistregel: 1 gram per kilo lichaamsgewicht. Maar met een halve gram zul je geen problemen ondervinden. Sporters, harde werkers en kinderen in de groei hebben meer eiwitten nodig.
• Hoe weet ik of ik voldoende van alle noodzakelijke aminozuren eet?
Wie normaal gevarieerd eet, dus af en toe vlees, soms vis, dan weer eens bonen, plus wat zuivel, zal niks tekort komen. Vegetariërs moeten wel opletten dat ze alle essentiële aminozuren binnenkrijgen en voor veganisten geldt dat nog veel sterker.