Nutri-score: een kompas voor al uw fabrieksvoeding

Het nieuwe voedsel-logo Nutri-score heeft inmiddels voorzichtig zijn intrede gedaan in de schappen van Nederlandse supermarkten. Eerder was het al in gebruik genomen in Frankrijk, België, Luxemburg, Spanje en Duitsland. Het logo is vrij duidelijk: groen of A = goed, rood of E = niet goed, en de drie kleuren of letters daar tussenin betekenen 'een (klein) beetje goed'.

Gezond? Schijf van Vijf!

Het logo is nog altijd omstreden. Vele tientallen Nederlandse voedingswetenschappers en diëtisten vrezen dat het verwarring veroorzaakt. Want: in Nederland is de Schijf van Vijf maatgevend voor wat wel of niet gezond is om te eten. En er zijn heel wat producten die niet in de Schijf van Vijf staan (omdat ze niet zo gezond zijn), maar die door de nutri-score wél als donker- of lichtgroen worden aangemerkt.

Minder slecht

Dat werkt zo: cola drinken is niet echt gezond, maar een cola met weinig of geen suiker kan toch lichtgroen krijgen van de nutri-score, omdat het immers minder slecht is dan 'gewone' cola met heel veel suiker. De nutri-score wil dus helemaal niet zeggen of een product wel of niet gezond is. Het zegt alleen maar of het relatief een goede keuze is. Dat is ongeveer dezelfde functie als het voormalige 'blauwe vinkje', dat bedoeld was voor producten die je beter niet kunt nuttigen maar die nog altijd minder slecht zijn dan vergelijkbare producten.

De nutri-score zit alleen op verpakte voedingswaren, waarvan je niet op voorhand kunt weten hoe gezond of ongezond het is. De echt gezonde producten zijn gewoon te vinden in het groente- en fruitschap.

Gezond? Wetenschap weet het ook niet (precies)

De Nederlandse voedingswetenschap staat wereldwijd op hoog niveau. Toch weten al die wetenschappers maar moeilijk het juiste antwoord op de vraag: 'Wat is nou gezond voor mij persoonlijk?'

Het advies 'Eet volgens de Schijf van Vijf' is voor bijna iedereen het juiste antwoord. Toch zijn er altijd mensen die veel vlees, veel vet en eigenlijk veel van alles eten, roken en alcohol drinken en toch in redelijke gezondheid oud worden. Of mensen die heel gezond eten en leven en toch veel ziek zijn en niet oud worden.

Daarom zijn er ook wetenschappers die vinden dat een goed, persoonlijk voedingsadvies gebaseerd moet zijn op een screening van iemands DNA, dus de genetische eigenschappen. Daardoor kun je te weten komen of iemand 'aanleg heeft' voor bepaalde ziektes of aandoeningen, of dat hij bijvoorbeeld prima overweg kan met een hoog cholesterolgehalte.

Wat weet de wetenschap nou echt over gezonde voeding, en in welke richting moet de kennis zich verder ontwikkelen? Een mooi overzicht van deze vragen mét antwoorden is verwerkt in een zeer lezerswaardig (lang) artikel in NRC van 8 november, onder de titel "Wat brengt de voedingswetenschap ons nog, behalve verwarring?"

Vega niet per definitie gezonder dan vlees

De 'stikstof-crisis' in Nederland draagt eraan bij dat het inzicht dat minder vlees eten eigenlijk onvermijdelijk is, gestaag terrein wint. Deze trend leidt vooralsnog amper tot een lagere vleesconsumptie, maar 'geen vlees op mijn bord' is inmiddels wel een geheel geaccepteerde keuze.
Wel doemen hierdoor nieuwe vragen op. Zoals: zijn vleesalternatieven echt beter voor het milieu? En: zijn die vegaproducten wel zo gezond?

Vega veel beter voor milieu

Dat vegaproducten beter voor het milieu zijn dan 'echte vleesproducten', lijkt een uitgemaakte zaak. 'Dat scheelt een factor 10', meent Geert Bergsma, export grondstoffen en circulaire economie, over de keuze tussen een echte hamburger en een sojaburger. Hij zei dat in het programma 'De vergelijkers', uitgezonden op 7 november op NPO 3. De milieuschade van een hamburger komt vooral door de koeien, die met poep, scheten en boeren erg veel broeikasgassen produceren.

Vleesvervangers: gezonder?

Of vegaproducten zoveel gezonder zijn dan vlees, is niet zo een-twee-drie te zeggen. Dat hangt sterk af van het soort vegaproduct en het soort vlees. Van roodvlees (vlees van koe, schaap of varken) is al lang bekend dat het bij hoge inname kan bijdragen aan het onstaan van kanker aan de dikke darm. Recentelijk is deze zorg iets afgezwakt; overigens schreef (nu emeritus) voedingsprofessor Martijn Katan vier jaar geleden al in NRC dat het extra kankerrisico wel bestaat, maar heel klein is. Het eten van witvlees (kip vooral) kent dit kankerrisico niet en vette vis is juist onbetwistbaar gezond. 'Eet meer vis' is niet alleen een advies van de visboer, maar zou het ook moeten zijn van elke huisarts.

Ook elke 'vleesvervanger' is niet even gezond. Het hangt sterk af van de samenstelling en mogelijk de bereidingswijze. Het is daarom goed om eens te kijken op de verpakking van een vleesalternatief. Het is overigens de vraag of echt alles op die verpakking staat, zo waarschuwt de Amerikaanse organisatie ConsumerFreedom. Onder de kreet 'What's hiding in your plant-based meat?' (wat zit er in je vleesvervanger verstopt) haalt die club sterk uit naar plantaardige vleesvervangers. Wellicht goed om je te realiseren dat ConsumerFreedom vooral, heel politiek incorrect, pleit voor de vrijheid om je lekker niks aan te trekken van gezondheidsadviezen of milieuwaarschuwingen. Feit is wel dat vleesvervangers vaak sterk bewerkte producten zijn.

Vergeet vlees(vervangers)

Dus, wat te doen? Het is niet verkeerd om op de verpakking van een vegaburger of een vleesalternatief eens goed te kijken wat er allemaal in zit. Veel beter is om helemaal niet meer te denken aan 'vlees of vleesvervanger', maar aan: een gezonde maaltijd samenstellen. Dat kan makkelijk met vele soorten groente als basis, aangevuld met eiwitrijke voeding als linzen of allerlei soorten bonen of ja, met een stukje vis, kip of zelfs af en toe wat roodvlees voor wie dat lekker vindt.
Hoe je lekker eten maakt zonder vlees? Zoek op internet maar eens op 'recepten zonder vlees' en er komen honderden ideeën naar voren.

Speel de cacaoboeren niet de zwarte piet toe

Chocola eten we gewoonlijk het hele jaar door, maar rond Sinterklaar kent de consumptie een hoogtepunt dankzij chocoladeletters en -beestjes. Steeds vaker is die chocola 'Fair-trade', ofwel van eerlijke handel, waarbij de cacaoboeren een redelijke prijs krijgen voor hun cacaobonen. Vorig jaar koos één op de drie huishoudens voor Fair-trade chocola tijdens de feestdagen in december, zo meldt de Stichting Max Havelaar, de uitbater van het merk Fairtrade.

Een van de bekendste merken met 'eerlijke chocola' is Tony Chocolonely. Maar steeds meer supermarkten kiezen ook voor Fairtrade voor in hun eigen huismerk chocola. Vrijwel alle supermarkts doen inmiddels wel íets met Fairtrade. Met als gevolg dat, volgens Max Havelaar, vorig jaar 83% van alle huishoudens wel eens een Fairtrade-product kocht.
Overigens geldt het Fairtade-merk zeker niet alleen voor chocola, maar voor heel veel voedingsproducten, zowel vers als verpakt. In al deze gevallen krijgen de boeren een fatsoenlijke prijs voor hun producten.

 : : Misbaksels : :

Dan neem je een banaan mee naar je werk, legt hem even veilig op een kast zodat hij niet plet en vergeet de vrucht. Een paar weken later is de banaan gemummificeerd. Dat gebeurt ook makkelijk met een schil die je buiten weggooit tijdens een droge periode.

Heeft u ook een fraai misbaksel? Laat het ons weten via mail.