Zegeningen en ellende door techniek rond voeding

Technieken als koken of bakken en koelen of vriezen bieden de mensheid  enorme voordelen. Ze dragen bij aan voedselzekerheid, gezondheid, smaak en gemak. De techniek schrijdt telkens voort, en maakt het bijvoorbeeld mogelijk om nog massaler aardbeien te telen, of om met gekleurd ledlicht energiezuiniger diverse groenten te produceren. Maar ook om zelf thuis heel energiezuinig verse groente op te kweken. Tegelijk kan techniek ook doorslaan: het wordt steeds duidelijker dat sterk bewerkt voedsel, waar vrijwel niets meer van de natuurlijke staat in is te herkennen, ronduit ongezond is.

Aardbeien zijn het lekkerst als je ze perfect rijp zelf van de plant plukt en direct opeet. Omdat dat lang niet altijd lukt, verkopen groentenman en supermarkt ze per doosje, meestal afkomstig van heel grote kwekerijen. En 's winters uit Spanje. Dankzij de techniek van ledverlichting met uitgekiende kleuren en de opeenstapeling van teeltgoten denken Nederlandse aardbeientelers de 'zomerkoninkjes' nu ook het hele jaar door te kunnen leveren. Aldus meldt GroentenNieuws. We zullen zien hoe die smaken.

Wie prijs stelt op letterlijk plukverse groente of kruiden, kan proberen ze zelf thuis te kweken. Supermarkten leveren al langer drie soorten slaplanten op een kluit ('triosla') die thuis lekker doorgroeien. Nog leuker is het om zelf je groenten of kruiden op te kweken en te bemesten met de poep van je vissen in een kom. Een micro-ecosysteempje is het, want er zijn welbewust gekozen bacteriën nodig om de vissenpoep om te zetten in bruikbare plantenmest. Aquaponics heet deze techniek, en onder meer het Nederlandse Riverfood werkt aan kant-en-klare systemen voor thuisgebuik.

Steeds luider klinkt de waarschuwing dat sterk bewerkt voedsel echt niet gezond is. Degenen die dit een vervelende boodschap vinden, werpen tegen 'Maar wat is dan precies sterk bewerkt?' Wie verstandig is, geeft zelf een antwoord, dat ongeveer neerkomt op 'hoe verder weg van de natuurlijke staat, hoe sterker bewerkt'. Sap van een zelf uitgeperste sinaasappel bijvoorbeeld herken je direct als bijna puur natuur. Maar 'vruchtensap' dat in een grote fabriek uit vrachtwagens vol fruit is geperst, gesteriliseerd, licht verhit, gezuiverd, verrijkt met smaakjes, ingedikt, gekoeld of ingevroren, getransporteerd, verhit, aangelengd met water en een beetje suiker, en gekoeld verpakt is geweest? Niet direct slecht, maar natuurlijk?

Direct ongezond is sterk bewerkt voedsel vaak niet eens. Het wordt al gauw ongezond als je het vaak eet, al was het maar omdat er doorgaans weinig vitaminen en andere goede voedingsstoffen in zitten. Het ongezonde zit hem er vooral in dat je er makkelijk te veel van eet of drinkt. Dat werd onlangs nog eens aangetoond door professor Kevin Hall, sr. onderzoeker aan het Nationale Instituut voor diabetes en spijsverterings- en nierziektes in Bethesda, nabij Washington. Onder gecontroleerde omstandigheden lieten ze daar een groep vrij stevige personen vrijelijk eten van sterk bewerkt voedsel, terwijl een vergelijkbare groep juist gezond voedsel kreeg. De proef duurde maar twee weken. In die korte tijd kwamen de leden van de ene groep een kilootje aan, in de andere groep werden ze ruim een kilo lichter.
"Hier is het bewijs dat ultrabewerkt eten dik maakt. Niet doordat het meer suiker, koolhydraten of vet, en minder vezel bevat, maar vermoedelijk doordat je er minder op hoeft te kauwen en de smaak, geur, vorm en verpakking zo slim zijn uitgekiend", reageerde de Nederlandse oud-professor Martijn Katan, die eraan toevoegde: "Tijd voor een dikmaakbelasting!"

Jaarprijs Goede Voeding

De voedingsmiddelenindustrie kent elk jaar de Jaarprijs Goede Voeding toe aan zichzelf, of beter: aan enkele van haar leden. Deze prijs is bedoeld "om initiatieven te stimuleren die zijn gericht op het verbeteren van het voedingspatroon van de Nederlandse bevolking". Meedoen kan voor voedingsbedrijven "die hun producten vanuit een gezondheidsperspectief hebben verbeterd, bijvoorbeeld door minder zout, verzadigd vet, suiker of meer vezels te gebruiken."

Op 9 april wordt bekendgemaakt wie dit jaar de prijs wint. Wel zijn al de drie genomineerden bekend. Dat zijn:
• noedels op basis van volkoren zilvervliesrijst
• rodebietenburgers
• fusili pasta op basis van linzen.

Dat zijn alledrie dus behoorlijk sterk bewerkte producten. Maar in alle gevallen toch net iets beter dan de 'originele' varianten als niet-volkoren noedels, vleesburgers of gewone pasta.
Meer informatie over deze producten is te vinden bij VoedingNu, waar iedereen ook nog kan meestemmen.

Week zonder vlees

Het onderwerp 'klimaat' begint een grote rol te spelen in de politiek en 'voeding', vooral de productie ervan, maakt daarvan een flink onderdeel uit. Vaak wordt gewezen naar de productie en consumptie van vlees, maar net zo makkelijk zou volgens sommigen ook zuivel niet meer mogen. Een ultiem standpunt is dat er minder mensen moeten zijn en er dus minder kinderen geboren mogen worden. Nou ja, dit is wel duidelijk: de discussies zijn nog niet uitgewoed.
Een concreet initiatief om te zien wat haalbaar en acceptabel is, is de actie 'Week zonder vlees'. Isabel Boerdam begon dit persoonlijk, maar kreeg steun van tientallen organisaties, ook van supermarkten en bijvoorbeeld worstenfabrikant Unox. Die week zonder vlees duurt van 11 - 17 maart. Wie de uitdaging van een week zonder vlees wil aangaan, hoeft dat niet in zijn eentje te doen, maar kan zich melden via weekzondervlees.nl.

Kijktips voor de komende week:

Curryworst - echt Duits - Het 'echte' verhaal over het ontstaan van de curryworst. di. 12 mrt. 19:40 uur, Arte.

Kaas in de kaassouflé - Keuringsdienst van Waarde kijkt kritisch naar kaas in kaassouflé. do. 14 mrt. 20:25 uur, NPO 3.

Food CIA - Een serie 'uitzoek'programma's over voeding. Vergelijkbaar met de Keuringsdienst van Waarde. Vijf afleveringen in een week.
Telkens op NPO 3, om 19:55 uur, een half uur lang.
Elke dag, van maandag 11 t/m vrijdag 15 mrt.